नवी दिल्ली : दिल्लीचा प्रीथू गुप्ता हा भारताचा ६४वा ग्रँडमास्टर ठरला आहे. ‘पोर्तुगीज लीग २०१९’च्या पाचव्या फेरीत इम लेव्ह यान्केलेविच याला हरवून प्रीथूने ग्रँडमास्टर होण्यासाठी आवश्यक असलेल्या २५०० एलो गुणांचा निकष पूर्ण केला. विश्वनाथन आनंद हा ग्रँडमास्टर होणारा भारताचा पहिला बुद्धिबळपटू. १९८८मध्ये तो ग्रँडमास्टर झाला. त्यानंतरच्या ३१ वर्षांत ग्रँडमास्टर्सची संख्या ६४वर पोहोचली आहे.
बुद्धिबळ हा ६४ घरांचा खेळ आणि ग्रँडमास्टर हा त्या ६४ घरांचा जणू राजाच. प्रीथू ग्रँडमास्टर झाल्यानंतर विश्वनाथन आनंदने ट्विट करून आनंद व्यक्त केला आहे. ‘... आणि आता आपल्याला पूर्णत्व आले आहे. ६४वा ग्रँडमास्टर!! आपला नवा ग्रँडमास्टर प्रीथू गुप्ताचे स्वागत!’ असे ट्विट आनंदने केले आहे. प्रीथूनेही त्यावर उत्तर दिले आहे. ‘धन्यवाद, आनंद सर. तुम्ही कायम मोठे प्रेरणास्थान होतात,’ असे त्याने म्हटले आहे.
प्रीथूने बुद्धिबळ खेळण्याची सुरुवात नवव्या वर्षी म्हणजे तुलनेने उशिरा केली. आठ मार्च २००४ ही त्याची जन्मतारीख. १५ वर्षे चार महिने आणि १० दिवसांचा असताना तो ग्रँडमास्टर पदापर्यंत येऊन पोहोचला आहे. ग्रँडमास्टर ही जागतिक बुद्धिबळ संघटनेकडून (फिडे) दिला जाणारा किताब आहे. त्याला पात्र होण्यासाठी खेळाडूला तीन ग्रँडमास्टर नॉर्म्स मिळवावे लागतात. कमीत कमी २७ गेम्स होणाऱ्या स्पर्धांमध्ये हे नॉर्म्स मिळविणे आवश्यक असते. कोणत्या प्रकारच्या स्पर्धांत खेळल्यास नॉर्म मिळू शकतो, याचे अत्यंत कडक निकष आहेत. त्या व्यतिरिक्त एलो गुणांचा निकषही पूर्ण करावा लागतो. ग्रँडमास्टर हा बुद्धिबळातील सर्वोच्च किताब असून, एकदा मिळाल्यावर तो आजीवन असतो.
प्रीथूने गेल्या वर्षी जिब्राल्टर मास्टर्स स्पर्धेत पहिला, तर त्याच वर्षी बाएल मास्टर्समध्ये दुसरा नॉर्म मिळवला होता. जुलै २०१९च्या सुरुवातीला पोर्टिसिओ ओपन स्पर्धेत त्याने तिसरा नॉर्म मिळवला. त्यानंतर यान्केलेविचला हरवून एलो गुणांचा निकषही त्याने पूर्ण केला.
डी. गुकेश हा भारताचा सर्वांत लहान ग्रँडमास्टर असून, १२ वर्षे सात महिने आणि १७ दिवसांचा असताना त्याने हा किताब मिळवला. जानेवारी २०१९मध्येच त्याने हा विक्रम केला.
(डी. गुकेशबद्दल वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा.)
भारताचे आतापर्यंतचे ग्रँडमास्टर्स :
विश्वनाथन आनंद (१९८८), दिव्येंदू बारुआ (१९९१), प्रवीण ठिपसे (१९९७), अभिजित कुंटे (२०००), के. शशिकिरण (२०००), पी. हरिकृष्ण (२०००), कोनेरू हम्पी (२००२), सूर्यशेखर गांगुली (२००३), संदीपन चंदा (२००३), आर. बी. रमेश (२००४), तेजस बाक्रे (२००४), पी. मंगेश चंद्रन (२००६), दीपन चक्रवर्ती (२००६), नीलोत्पल दास (२००६), परिमार्जन नेगी (२००६), गोपाल जी. एन. (२००७), अभिजित गुप्ता (२००८), एस. अरुण गुप्ता (२००८), सुंदरराजन किदाम्बी (२००९), लक्ष्मण आर. आर. (२००९), श्रीराम झा (२०१०), दीप सेनगुप्ता (२०१०), बी. अधिबन (२०१०), एस. पी. सेतुरामन (२०११), डी. हरिका (२०११), एम. आर. ललित बाबू (२०१२), वैभव सुरी (२०१२), व्यंकटेश एम. आर. (२०१२), सहज ग्रोव्हर (२०१२), विदित गुजराथी (२०१३), श्यामसुंदर एम. (२०१३), अक्षयराज कोरे (२०१३), विष्णू प्रसन्ना व्ही. (२०१३), देवाशिष दास (२०१३), सप्तर्षी रॉय चौधरी (२०१३), अंकित राजपारा (२०१४), अरविंद चिदंबरम (२०१५), कार्तिकेयन मुरली (२०१५), अश्विन जयराम (२०१५), स्वप्नील धोपडे (२०१५), सुनीलदूत लीना नारायण (२०१५), शार्दूल गागरे (२०१६), दीप्तायन घोष (२०१६), प्रियदर्शन के. (२०१६), आर्यन चोप्रा (२०१७), श्रीनाथ नारायण (२०१७), हिमांशू शर्मा (२०१७), अनुराग म्हामल (२०१७), अभिमन्यू पुराणिक (२०१७), एम. एस. तेजकुमार (२०१७), सप्तर्षी रॉय (२०१८), आर. प्रज्ञानंद (२०१८), निहाल सरिन (२०१८), ई. अर्जुन (२०१८), कार्तिक व्यंकटरमण (२०१८), हर्ष भारतकोटी (२०१८), पी. कार्तिकेयन (२०१८), स्टेनी जी. ए. (२०१८), एन. आर. विसाख (२०१९), डी. गुकेश (२०१९), पी. इनियन (२०१९), स्वयम्स मिश्रा (२०१९), गिरीश कौशिक (२०१९), प्रीथू गुप्ता (२०१९)
